Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Emine Erdoğan liderliğinde 2017 yılında başlatılan Sıfır Atık Projesi dünyaya örnek oldu. Dün BM özel konuğu olarak BM Genel Kurulu’nda konuşan Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Hanımı Emine Erdoğan, Türkiye’de başlattığı sıfır atık projesi ile büyük dönüşümlere imza atabileceğinin görüldüğünü vurguladı. yıl önce ve tüm dünyaya yayıldı. 1 Ağustos 2023 prestijiyle Türkiye, depozitolu içecek uygulamasıyla sıfır atıkta yeni bir döneme giriyor. 1 Ağustos prestijiyle birlikte depozito logolu içecek ambalajları zorunlu hale gelecek ve sisteme tam geçiş 1 Ocak 2024 olacaktır.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, dün Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreterliği özel konuğu olarak 30 Mart Dünya Sıfır Atık Günü özel oturumuna katıldı. Erdoğan, BM Genel Kurulu’ndaki Sıfır Atık Özel Oturumu’nda, iklim ve çevre sorununda dünyada adil dağıtıma dayalı adil bir sisteme ihtiyaç olduğunu söyledi. BM Genel Kurulu’nda konuşan Türkiye Cumhurbaşkanı’nın ilk eşi Emine Erdoğan, 5 yıl önce Türkiye’de başlattıkları ve tüm dünyaya yaydıkları sıfır atık projesiyle büyük dönüşümlere imza atabileceklerini gösterdiklerine işaret ederek, proje kapsamında geri kazanılan milyonlarca atık ile 650 milyon ton hammadde tasarrufu sağlanmıştır. Ayrıca 4 milyon ton sera gazı salınımının da önüne geçildiğini vurguladı.
BM Genel Sekreteri Guterres, “Türkiye’nin ulusal düzeyde Emine Erdoğan liderliğinde yürüttüğü Sıfır Atık projesi gibi örneklerden ülkeler ilham almalı. Bu kapsamda bir Danışma Kurulu oluşturacağımı duyurmaktan memnuniyet duyuyorum.” Sıfır Atık alanında seçkin isimlerden oluşacak kurul Sayın Emine Erdoğan.” Ben de bu heyete başkanlık etmeyi kabul ettiği için kendisine teşekkür ediyorum.” açıklamasını yaptı.
Türkiye sıfır atık projesiyle tüm dünyaya örnek olurken, içecek ambalajlarında zorunlu depozito sistemi ile sıfır atık hedefine 1 Ağustos prestijiyle yaklaşacak.
2020 yılında tüm dünyada 1,292 milyar litre ambalajlı içecek tüketildi. Her yıl denizlere ve okyanuslara 4,8 ila 12,7 milyon ton plastik atılıyor. Atıkların doğal yaşam ve iklim üzerindeki büyük etkileri tüm dünyanın en değerli gündemlerinin ortasında yer alıyor. Geri Dönüşümcüler ve Geri Dönüşümcüler Derneği’nin (GEKADER) bilgisine göre Türkiye’de 4 kişilik bir aile, kişi başı günde yaklaşık 1 kilo yani ayda 120 kilo geri dönüştürülebilir atık üretiyor. Kaba bir hesapla ülke genelinde ayda 2,3 milyon ton geri dönüştürülebilir atık üretiyoruz. Geri dönüşüm konusunda büyük başarı yakalayan depozito uygulamaları yakında ülkemizde de zorunlu hale gelecek.
Kısa vadede ise 25 milyar içecek paketinin geri dönüştürülmesi hedefleniyor.
Şu anda Türkiye’de her 10 alüminyum içecek kutusundan 5’i, 3 pet şişe ve 1 bardak geri dönüştürülebilir atıklardan geri dönüştürülüyor. Yeni uygulama ile yaklaşık 50 milyar içecek paketinin yüzde 50’sinin ilk aşamada geri dönüştürülmesi amaçlanıyor.
1 Ağustos 2023 tarihinden itibaren içecek ambalajlarında logo zorunlu olacaktır.
Türkiye Çevre Kurumu’nun (TÜÇA) 30.12.2022 tarihli ‘Zorunlu Mevduat Yönetim Sistemi Uygulamaları’ konulu duyurusuna göre, 1 Ağustos 2023 tarihinden itibaren içecek paketlerinde ‘Depozit Yönetim Sistemi İşareti’ bulunması zorunlu olacaktır. Ağustos prestiji ile , bu etiketi taşımayan içeceklerin satışı yapılamayacaktır. Zorunlu Mevduat Yönetim Sistemi 1.1.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Ocak ayında yaptığı açıklamada, tek kullanımlık içecek paketlerinin geri dönüştürülerek ekonomiye kazandırılmasına yönelik hazırlanan Mevduat Yönetim Sistemi’ni bu yıl içinde tamamlayarak hayata geçireceklerini söyledi. 2024 prestijiyle zorunlu.
Uygulama ile Türkiye’de insan tüketimine yönelik içeceklerin lansmanında kullanılan cam, PET tipi plastik ve alüminyum tipi metal malzemelerden oluşan tek kullanımlık satış ambalajlarına ilk etapta yer verilecek. Farklı ülkelerde zaman içerisinde farklı kategorilerin sisteme eklendiği görülmektedir.
Depozit Yönetim Sistemi (DYS) ile ambalaj fiyatına ek ücret konulmakta, atıkların kontrolsüz ve hoş karşılanarak bertaraf edilmesi yerine, atıkların kontrollü ve sistemli bir şekilde toplanmasının sağlanması esasına dayanmaktadır. tüketicilerin katılımıyla ve ilk ödenen fiyatın tüketiciye iade edilmesiyle gerçekleşir. Sistem merkezi bir yapı olan Türkiye Çevre Kurumu tarafından yönetilecektir.
Geri dönüşü ile çevre ve ekonomi kazanacak
Bu yıl prestiji ile 2 bin mevduat iade makinesi ve 5 bin mevduat toplama noktası ile en az 7 bin noktaya hizmet verecek.
Tüketicilerden boş paketlerin teslim alındığı ve depozitoların iade edildiği noktalarda Depozito İade Makineleri bulunacaktır. Makineler paketleri ayırarak alacaktır. Boş iade edilebilir ambalajlar geri dönüşüm tesislerine teslim edilecektir. Sistem içerisinde geri dönüştürülen malzemelerin cinsine ve miktarına göre belirlenen hurda geliri de sisteme aktarılacaktır.
Tükettikleri ürünü Depozito İade Makinelerine getiren tüketiciler, iade işlemini tamamladığında alışveriş puanlarını cep telefonu uygulamasına aktaracaktır. Bu puanları alışverişlerinde kullanabilecekler. Depozito tutarının alışveriş puanı olarak iadesi konusunda genç, orta yaşlı, her kesime ve her kurala uygun bir seçenek planlanmıştır.
Binlerce kişiye istihdam
Uygulama ile 37 bin ton sera gazı emisyonu azaltılırken, 1,3 milyar kilovatsaat enerji ve 3,6 milyon varil petrol tasarrufu sağlanacak. Proje kapsamında 20 yılda 100 milyar liralık tasarruf ve 20 bin vatandaşa doğrudan istihdam imkanı yaratılacak.
Sistemin omurgası taklit edilemez ‘logo’dur.
Sistemin omurgası, tek kullanımlık içecek paketlerinin etiketlerindeki barkod olacaktır. Bu tabelanın baskısında özel ve yüksek güvenlikli mürekkep kullanılacaktır. Bu sayede dolandırıcılık ve kayıt dışılığın önüne geçilecektir.
Sisteme dahil içeceklerin etiket veya paketlerinin üzerine depozito programına dahil edildiğini gösteren Türk Depozit Yönetim Sistemi sembolü eklenecektir. Depozitolu içeceklerin etiket veya kutularının üzerine depozito sembolleri özel ve kopyalanması zor bir mürekkeple basılacaktır. Özel güvenlik mürekkebi kullanılarak basılmış ‘Yatırma Sembolü’ taşıyan etiketler zorunlu olacaktır.
Mevduat Yönetim Sistemi (DYS) Logosu’nun ambalajlara uygulanmasında kullanılan sahte güvenlik mürekkebinin üretimi söz konusu değildir. Güvenlik mürekkebi ayırt edici özellikleri sayesinde özel cihazlarla kontrol edildiğinde içecek ambalajı üzerindeki DYS logosunun Depozit Sistemi özel mürekkebi taşıyıp taşımadığı anlaşılabilmektedir. Mürekkep projeye özel tasarlandığından piyasadan doğrudan veya dolaylı formüllerle temin edilmesi mümkün değildir. Bu mürekkebi kullanma hakkı sadece yetki belgesine sahip ambalaj ve etiket üreticilerine aittir.
Mürekkebin tasarımı, üretim aşamaları, mürekkebin dağıtımı ve kullanımı, kısacası tüm tedarik zincirinde çok az kurum yetkilidir. Logoda kullanılan Güvenlik Mürekkebi aynı anda üretilemez, aksine mühendislikle üretilir. – İSTANBUL
